Những con số biết nói

Dữ liệu từ báo cáo Vietnam E-Commerce 2024 của YouNet ECI cho thấy TikTok Shop đang có bước tiến mạnh mẽ trong thị trường thương mại điện tử tại Việt Nam. Theo khảo sát, có 65% người tiêu dùng đã sử dụng TikTok Shop để mua hàng trong tháng gần nhất, chỉ đứng sau Shopee (91%) và cao hơn cả siêu thị (64%) hay chợ truyền thống (58%).

Về mặt doanh thu, TikTok Shop đạt tổng giá trị giao dịch (GMV) 3,8 tỷ USD. Đặc biệt, riêng trong quý 4, nền tảng này tiếp tục tăng trưởng 100% YoY, trong khi các sàn khác như Lazada, Tiki, thậm chí cả Shopee đều ghi nhận mức tăng trưởng âm.

Nguồn: YouNet ECI - Vietnam E-Commerce 2024 | Online Survey - Consumers across age groups, locations in Viet Nam (N=700)

Sự bứt phá này đặt ra câu hỏi: Điều gì giúp TikTok Shop tăng trưởng mạnh mẽ và liệu nền tảng này có thể giữ vững đà phát triển trong những năm tới?

TikTok Shop đang thay đổi cuộc chơi thương mại điện tử như thế nào?

Nếu vài năm trước, nhắc đến mua sắm online, nhiều người sẽ nghĩ ngay đến Shopee hay Lazada. Nhưng bây giờ, có một cái tên đang dần thay đổi cuộc chơi – TikTok Shop. Không đơn thuần là một nền tảng thương mại điện tử, TikTok Shop đã biến trải nghiệm mua sắm thành một hành trình giải trí đầy hấp dẫn.

Báo cáo Vietnam E-Commerce 2024 của YouNet ECI cho thấy TikTok Shop đang bứt tốc ngoạn mục. Trong 6 tháng cuối năm 2024, thị phần tổng giá trị giao dịch (GMV) của nền tảng này tăng 8,3 điểm, trong khi nhiều sàn TMĐT khác lại chững lại hoặc sụt giảm. Điều này có nghĩa là ngày càng nhiều người tiêu dùng chọn TikTok Shop làm điểm đến mua sắm, thay vì các sàn thương mại điện tử truyền thống.

Nguồn: Nền tảng EcomHeat của YouNet ECI

Điều này đang tạo ra một làn sóng dịch chuyển rõ rệt. TikTok Shop ghi nhận doanh thu 94,17 nghìn tỷ đồng trong năm 2024, tăng trưởng đến 99% so với năm trước – cao hơn nhiều so với Shopee (+41%) hay Lazada (-39%).

Không thể phủ nhận rằng, người dùng đang tìm kiếm nhiều hơn trên các sàn thương mại điện tử, không chỉ vì tính tiện lợi hay giá cả phải chăng. Họ muốn có trải nghiệm mua sắm thú vị, nơi mà mỗi sản phẩm là một câu chuyện hấp dẫn được kể qua video, livestream hay những nội dung sáng tạo.

Vì sao TikTok Shop thu hút?

FOMO (Fear of Missing Out) và hành vi mua hàng theo ngẫu hứng

Khác với Shopee và Lazada, nơi khách hàng chủ động tìm kiếm sản phẩm theo nhu cầu, TikTok Shop vận hành theo cách đưa sản phẩm đến đúng người, đúng thời điểm, ngay cả khi họ không hề có ý định mua trước đó.

• Hãy tưởng tượng bạn đang lướt TikTok và bắt gặp một phiên live bán mỹ phẩm. Trên màn hình, host đang đếm ngược thời gian Flash Sale, kèm theo hàng nghìn lượt xem và hàng loạt bình luận “Đã chốt!”. Sự cạnh tranh vô hình này khiến bạn có cảm giác nếu không mua ngay, bạn sẽ bỏ lỡ một món hời.

• Bạn có thể chỉ đang xem một video giải trí, nhưng bỗng dưng bắt gặp một TikToker thử một chiếc váy mới và chia sẻ: “Mặc thử mà mê luôn, giá chưa đến 5 cốc trà sữa…”. Lúc này, bạn chưa từng nghĩ đến việc mua váy, nhưng vì thấy nó đẹp, giá tốt, lại có nhiều người mua nên bạn đặt hàng mà không cần suy nghĩ nhiều.

Trên các sàn thương mại điện tử truyền thống, quá trình mua hàng thường có nhiều bước: tìm kiếm – so sánh – đọc đánh giá – thêm vào giỏ hàng – cân nhắc – thanh toán. Nhưng trên TikTok Shop, quy trình này có thể rút gọn còn một bước duy nhất: Xem và Mua. Nội dung video hấp dẫn có thể tạo ra quyết định mua hàng ngay lập tức, thay vì để khách hàng suy nghĩ quá lâu.

Những yếu tố tâm lý này giúp TikTok Shop ngày càng chiếm lĩnh thị phần, mở ra một xu hướng mua sắm mới – nơi người tiêu dùng không chỉ tìm kiếm sản phẩm, mà còn khám phá và bị thuyết phục bởi trải nghiệm thực tế ngay trên màn hình của họ.

Sự ảnh hưởng của KOL và KOC

Một lý do quan trọng khác khiến TikTok Shop phát triển mạnh chính là sức ảnh hưởng của KOLs (Key Opinion Leaders) và KOCs (Key Opinion Consumers):

• Một beauty blogger thử son trực tiếp trên livestream, chia sẻ cảm nhận thật và so sánh với các dòng khác.

• Một food reviewer thử một loại đồ ăn vặt mới và mô tả hương vị khiến người xem tò mò muốn mua ngay.

• Một stylist nổi tiếng có thể gợi ý outfit đi ăn tiệc cuối năm với phong cách thời thượng, sang trọng nhưng vẫn thoải mái, phù hợp cho nhiều dịp khác nhau từ tiệc công ty đến buổi họp mặt bạn bè.

Những nội dung như vậy tạo ra sự tin tưởng hơn hẳn so với quảng cáo truyền thống, bởi người xem cảm thấy họ đang được xem trải nghiệm thực tế, không phải một chiến dịch quảng cáo khô khan.

Người bán trên TikTok Shop đang hưởng lợi ích ra sao?

Nếu bạn là một nhà bán hàng trên Shopee, hẳn bạn đã quen với việc chạy quảng cáo để được hiển thị trong danh mục tìm kiếm. Nhưng trên TikTok Shop, thứ quyết định doanh số không phải là vị trí hiển thị, mà là cách bạn kể chuyện về sản phẩm của mình.

Và số liệu từ YouNet ECI cho thấy chiến lược này đang phát huy tác dụng. Doanh thu trung bình của mỗi gian hàng trên TikTok Shop trong quý 4/2024 đạt 257 triệu đồng, tăng 98,1% so với cùng kỳ năm trước. Con số này bỏ xa mức tăng trưởng trên Shopee (+20,4%) và thậm chí trái ngược hoàn toàn với sự sụt giảm 22,5% trên Lazada.

Điều này có nghĩa, những ai biết tận dụng video, livestream và nội dung sáng tạo sẽ có lợi thế cạnh tranh cực lớn. Không còn cảnh phải cạnh tranh giá hay "đốt tiền chạy ads" như trước, các nhà bán hàng trên TikTok Shop có thể dùng câu chuyện và cảm xúc để thuyết phục khách hàng. Chỉ cần kênh TikTok xuất hiện một nội dung viral liên quan đến sản phẩm, doanh số có thể tăng vọt chỉ sau một đêm.

Nguồn: Nền tảng EcomHeat của YouNet ECI

TikTok Shop có thể duy trì đà tăng trưởng trong bao lâu?

Bất kỳ mô hình kinh doanh nào cũng sẽ đối mặt với những thách thức khi thị trường dần trở nên bão hòa và cạnh tranh gay gắt hơn. Để tiếp tục giữ vững vị thế, TikTok Shop cần vượt qua một số rào cản quan trọng.

Bài toán kiểm soát hàng giả, hàng kém chất lượng

Một trong những vấn đề lớn nhất mà các sàn thương mại điện tử thường gặp phải chính là hàng giả, hàng nhái và sản phẩm kém chất lượng. Dù TikTok Shop đang thu hút nhiều thương hiệu lớn, nền tảng này vẫn có không ít người bán nhỏ lẻ lợi dụng sự lan truyền của TikTok để phân phối sản phẩm không rõ nguồn gốc.

Nếu không có chính sách kiểm soát chặt chẽ, tình trạng này có thể làm giảm lòng tin của bộ phận lớn khách hàng, kéo theo doanh thu sụt giảm trong tương lai. Các nền tảng như Shopee và Lazada đã có kinh nghiệm trong việc triển khai hệ thống bảo vệ thương hiệu và chính sách đổi trả linh hoạt, trong khi TikTok Shop vẫn đang trong quá trình hoàn thiện.

Cạnh tranh từ các sàn thương mại điện tử truyền thống

Sự thành công của TikTok Shop đã tạo ra một làn sóng mới trong thương mại điện tử, tuy nhiên:

• Shopee và Lazada đang đầu tư mạnh vào livestream shopping, với nhiều chương trình ưu đãi để giữ chân khách hàng. Shopee thậm chí đã phát triển Shopee Live như một phần quan trọng trong chiến lược tăng trưởng.

• Mạng xã hội, đặc biệt là Meta cũng không nằm ngoài cuộc chơi. Nền tảng này đã thử nghiệm tính năng Facebook Live Shopping, tận dụng lượng người dùng khổng lồ trên mạng xã hội để cạnh tranh trực tiếp với TikTok Shop.

Điều này có nghĩa là, dù TikTok Shop đang thống trị mảng "shoppertainment" (mua sắm kết hợp giải trí), nhưng nếu các đối thủ tìm ra cách cải thiện trải nghiệm mua sắm trên nền tảng của họ, cán cân thị trường có thể thay đổi bất kỳ lúc nào.

Xu hướng nội dung có thể bão hòa

Hiện tại, TikTok vẫn là nền tảng video ngắn phổ biến nhất, nhưng câu hỏi đặt ra là: Liệu người dùng có thể tiếp tục hứng thú với quảng cáo và livestream bán hàng trong thời gian dài hay không?

• Trong giai đoạn đầu, người tiêu dùng bị hấp dẫn bởi những video bán hàng sáng tạo, nhưng nếu nội dung ngày càng giống nhau, ít đổi mới, họ có thể dần mất hứng thú.

• Một số người dùng đã bắt đầu phản ánh về việc bị "bội thực" các phiên live bán hàng trên TikTok, thay vì xem những nội dung giải trí như trước đây. Nếu xu hướng này tiếp tục, tỷ lệ chuyển đổi có thể giảm, và TikTok Shop cần điều chỉnh chiến lược để giữ chân người mua hàng.

TikTok Shop đã chứng minh sức hút mạnh mẽ trong thị trường thương mại điện tử, nhưng để duy trì vị thế, nền tảng này cần liên tục đổi mới. Kiểm soát chất lượng sản phẩm sẽ là yếu tố quan trọng để giữ chân người tiêu dùng, tránh tình trạng hàng giả, hàng kém chất lượng làm suy giảm lòng tin. Hợp tác với các thương hiệu lớn và mang đến ưu đãi độc quyền có thể giúp TikTok Shop thu hút thêm nhóm khách hàng trung thành.

Dù tương lai của TikTok Shop vẫn còn là một dấu hỏi, nhưng một điều không thể phủ nhận: mua sắm trực tuyến đã bước sang một giai đoạn mới. Người tiêu dùng không đơn thuần tìm kiếm sự tiện lợi hay giá tốt, mà còn mong muốn được trải nghiệm, được kết nối và được truyền cảm hứng trước khi chốt đơn.

TikTok Shop đã và đang thay đổi cách chúng ta tiếp cận thương mại điện tử. Nếu tiếp tục phát triển đúng hướng, TikTok Shop có tiềm năng trở thành một nền tảng thương mại điện tử hàng đầu, thay vì chỉ là một hiện tượng nhất thời.